اصطلاح پزشکی INSOMNIA که امروزه بین مردم باب شده نوعی اختلال در خوابیدن یا استراحت محسوب می شود. این طور که پزشکان معتقدند، نشانه های این بیماری معمولا خود را به آسانی نمایان نمی کنند، اما در عین حال باید توجه داشت بیدار شدن در نیمه های شب و بروز مشکل برای خوابیدن ِ دوباره می تواند علایمی از ابتلا به این عارضه باشد.به عبارتی دیگر مشکل در به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر در خلال شب همراه با ناتوانی یا اشکال در به خواب رفتن مجدد، بیدارشدن خیلی زود در صبح و خوابی که باعث تجدید قوا نشود را بیخوابی گویند.بیخوابی یکی از اختلالات خواب است که در روان‌شناسی خواب مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرد. ناتوانی در به خواب رفتن و یا ناتوانی در خواب ماندن در مدت طولانی یا خواب عمیق را کم خوابی می‌گویند. کم‌خوابی درواقع خود بیماری به حساب نمی‌آید بلکه جزء علایم بیماری محسوب می‌شود.
علائم و نشانه ها
بی‌قراری به هنگام کوشش برای به خواب رفتن
خواب کوتاه و به دنبال آن بیدار شدن از خواب
خواب طبیعی تا صبح خیلی زود (۴-۳ صبح)، سپس بیدار شدن (غالباً همراه با افکار ترسناک)
دوره‌های بدون خواب کافی به طور متناوب با دوره‌های خواب زیاد یا خواب‌آلودگی در زمان‌های نامناسب
علل و عوامل خطرساز
افسردگی، در این حالت معمولاً فرد خیلی زود از خواب برمی‌خیزد.
پرکاری غده تیرویید
اضطراب ناشی از استرس
مشکلات جنسی، مثلاً ناتوانی جنسی
خواب‌آلودگی و چرت زدن در طی روز
محیط پر سروصدا (از جمله خرخر همسر)
آلرژی‌ها و خس‌خس سینه در صبح زود
بیماری‌های قلبی یا ریوی که باعث تنگی نفس به هنگام دراز کشیدن می‌شوند.
بیماریها یا اختلالات همراه با درد، مثلاً فیبرومیوزیت یا آرتریت (التهاب مفصل)
مشکلات ادراری یا گوارشی که فرد را مجبور می‌کنند در وسط شب برای رفتن به توالت از خواب برخیزد.
مصرف مواد محرک مثل قهوه، چای یا کولا
استفاده از بعضی از داروها، مثل دکستروآمفتامین، داروهای کورتیزونی، یا داروهای دکونژستان (رفع‌کننده گرفتگی بینی)
ساعات کاری متغیر و نامنظم
محیط یا منزل جدید
پدیده جا ماندن یا جلو افتادن از زمان به هنگام مسافرت‌های هوایی یعنی ساعت بیولوژیک بدن نمی‌تواند خود را به سرعت با تغییرات زمانی و در نتیجه چرخه روشنایی و تاریکی جدید هماهنگ کند.
ورزش نکردن
نوشیدن الکل
سوء مصرف دارو، از جمله مصرف زیاده از حد داروهای خواب‌آور
محرومیت از مواد اعتیادآور
از عوامل تشدید کننده بیماری هم می‌توان به استرس، چاقی و مصرف دخانیات اشاره کرد
اگر با این روش‌ها فرد هنوز به بیخوابی دچار بود باید به روانپزشک مراجعه کند چرا که بیخوابی از علائم اصلی افسردگی است یادتان باشد بدترین شیوه در درمان بیخوابی خوددرمانی است، یعنی فرد به صورت خودسرانه از داروهای خواب‌آور استفاده کند و با این کار تنها علامت‌های یک بیماری را درمان کند، در حالی که افراد بی‌خواب با جدی گرفتن مشکل خود باید به روانپزشک مراجعه کرده و برحسب علت بروز بیخوابی به درمان بیماری خود مبادرت کنند.
در موارد زیر امکان دارد داروهای خواب‌آور تجویز شوند: اگر بیخوابی موقتی در کارهای روزمره شما خللی وارد کرده باشد؛ اگر شما دچار بیماری هستید که مرتباً در خواب شما اختلال ایجاد می‌کند؛ اگر احتیاج به برقراری الگوی خواب منظم دارید.
استفاده طولانی‌مدت از خواب‌آورها ممکن است اثر عکس داشته باشد یا حتی اعتیادآور باشد. هیچگاه از قرص‌های خواب‌آوری که دوستتان داده است استفاده نکنید.
پیشگیری
شیوه زندگی‌ای را در پیش گیرید که الگوی خواب طبیعی را به هم نزند.
اگر خوابتان نمی‌برد، برخیزید و کاری انجام دهید.
از خوابیدن طولانی‌مدت در طی روز خودداری کنید.
اجتناب از هرگونه علت احتمالی در صورت امکان
